Jednym z najpoważniejszych przestępstw w polskim prawie karnym związanych z ruchem drogowym jest prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Problem ten jest szczególnie istotny z perspektywy bezpieczeństwa na drogach – dlatego ustawodawca przewidział surowe sankcje dla sprawców tego typu czynów. Szczególna forma zaostrzonej odpowiedzialności została zawarta w art. 178a § 4 Kodeksu karnego. Co dokładnie oznacza ten przepis? Kogo dotyczy? I jakie są konsekwencje jego naruszenia?
Czym jest art. 178a § 4 Kodeksu karnego?
Artykuł 178a § 4 k.k. stanowi szczególną kwalifikację czynu prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Mówiąc wprost: przepis ten dotyczy sprawców, którzy popełniają to przestępstwo pomimo wcześniejszego skazania za podobne zachowanie lub będąc wcześniej karanymi za inne poważne przestępstwa drogowe. Brzmi surowo – i taki właśnie był zamiar ustawodawcy.
Przepis brzmi:
„Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
Kiedy ma zastosowanie art. 178a § 4 k.k.?
Przepis ten znajdzie zastosowanie, gdy:
- Sprawca prowadzi pojazd mechaniczny (np. samochód) w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem narkotyków,
- W przeszłości był już prawomocnie skazany za:
- jazdę pod wpływem alkoholu/narkotyków (art. 178a § 1 lub § 2 k.k.),
- lub za przestępstwo drogowe, takie jak:
- katastrofa w ruchu lądowym (art. 173 k.k.),
- sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy (art. 174 k.k.),
- spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu (art. 177 k.k.), jeśli popełnił je będąc nietrzeźwy lub pod wpływem środka odurzającego.
To oznacza, że mamy do czynienia z tzw. recydywą alkoholową – powtórnym popełnieniem czynu związanego z prowadzeniem pojazdu w stanie nietrzeźwości.
Kary przewidziane przez ustawę
W odróżnieniu od art. 178a § 1 k.k., gdzie kara pozbawienia wolności może być orzeczona w zawieszeniu, art. 178a § 4 przewiduje ostrzejszy wymiar kary:
- Kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat,
- Obowiązkowy zakaz prowadzenia pojazdów na okres co najmniej 3 lat,
- Obowiązek uiszczenia świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej – nie mniej niż 10 000 zł, a przy recydywie – nawet 60 000 zł,
- W wielu przypadkach – brak możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary.
Czy można uniknąć więzienia?
Choć teoretycznie możliwe jest orzeczenie kary w systemie dozoru elektronicznego (tzw. „obrączka”) lub jej zawieszenie (jeśli spełnione są określone warunki), sądy bardzo surowo traktują sprawców z art. 178a § 4 k.k. Zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z osobą, która wcześniej miała już do czynienia z sądem za podobne przewinienia. W praktyce – często kończy się to realnym odbyciem kary pozbawienia wolności.
Odebranie prawa jazdy – na jak długo?
Zgodnie z przepisami, sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów na co najmniej 3 lata, ale może też zdecydować o zakazie dożywotnim. Co istotne – nawet jeśli sprawca posiadał prawo jazdy na różne kategorie, sąd może zakazać prowadzenia wszystkich pojazdów mechanicznych, a nie tylko samochodów.
Podsumowanie
Art. 178a § 4 Kodeksu karnego to przykład twardej reakcji ustawodawcy na notoryczne przypadki jazdy po alkoholu lub narkotykach. Jeśli ktoś mimo wcześniejszego skazania znów wsiada za kierownicę w stanie nietrzeźwości – musi się liczyć z poważnymi konsekwencjami, w tym z realną karą więzienia i długotrwałą utratą uprawnień do kierowania pojazdami.
Dla kierowców – to mocne przypomnienie, że nawet jeden nieprzemyślany wybór może oznaczać lata problemów z prawem. A dla społeczeństwa – gwarancja, że osoby stwarzające realne zagrożenie na drogach nie pozostaną bezkarne.